Carl Larsson, leven en werken

Velen hebben reeds kennis gemaakt met de Zweedse schilder Carl Larsson (1853-1919). De beeldende kunstenaar die tijdens zijn werkzame leven zijn gezin, echtgenote en acht kinderen tot zijn onderwerp maakte. Deze 'gelukkige mensen' zoals Carl Larsson zichzelf en zijn gezin typeerde, fascineert ons nog steeds. In zijn werk, zowel in zijn schilderijen als in zijn teksten, geeft hij ons zijn filosofie mee: het liefhebben van kinderen, de mensheid in het algemeen en de natuur. Hij doet dit met een levenswijsheid die sterk onder invloed stond van de filosofen Emerson en Ruskin. Het is juist die onbevangenheid van het geluk binnen het gezin, de verbondenheid met de natuur en het huisje op het platteland dat ons nog steeds in de greep houdt. Het is de gedachte aan een ongeschonden wereld waar iedereen van droomt en dat zo prachtig gevisualiseerd wordt in zijn werk. Daarom deze blog over zijn leven en werken.

woensdag 1 april 2015

Komedie in Huize Larsson


'In de hoek' noemde Carl Larsson deze aquarel uit 1895, waarbij zoon Pontus wat sombertjes op zijn stoel zit. Maar, zit hij daar werkelijk in 'het strafbankje' toen zijn vader zijn schets hier voor begon? De aquarel maakt deel uit van de twintig werken voor het boek 'Et Hem', die in 1897 tentoongesteld werden in Stockholm. Hoewel de serie traditioneel geacht wordt te zijn begonnen in de zomer van 1894, lijkt het redelijk dat ze van enkele jaren later zijn. Ze tonen een opmerkelijke consistentie van stijl waarmee hij in 1896 en 1897 schilderde. Enig oponthoud zal de geboorte van dochter Kersti in 1896 zijn geweest. Larsson schreef bij deze aquarel van Pontus in de zitkamer, dat het werk was ingegeven door de aanblik van het trieste jongetje dat van tafel was gestuurd voor 'wangedrag' tijdens de maaltijd en nu in de mooie kamer zijn zonden overdenkt. Veel van deze verhalen waren echter komedie. Ingegeven door het feit dat het wel iets aardigs had om de lezers deelgenoot te maken van de huiselijke perikelen. Larsson was op zoek om zijn interieur zo mooi mogelijk in de boeken te presenteren. Het is daarbij onwaarschijnlijk dat hij wachtte tot er zich een toevallige huiselijke situatie voordeed. Meer waarschijnlijk is dat Pontus straf het zitten op de stoel was voor een vader die nodig zijn interieur wilde schetsen. Het eigenlijke onderwerp van de tekening is de ruimte zelf. De frisse combinatie van de van de gestreepte stoelhoezen en vloerkleden, tegenover de tegels van de haard.  De deur staat centraal met daar om heen een mix van asymmetrie op het onderste op het onderste paneel van de deur. Het bovenste paneel is beschreven met Larssons eigen variatie op een gedicht van Kate Greenaway, waarin hij de veranderingen aanbracht van 'Er was een oude vrouw, die woonde op een heuvel' veranderde naar 'Er was een kleine vrouw die woonde met Carl Larsson'. Boven de deur zien we versieringen, al was het een klassieke tempel, omringd door bladeren. Rechts de 18de eeuwse tegelkachel versierd met volksmotieven. Op de muur aan de linkerkant hangt een ets uit 1886 getiteld 'De Glada festen'. De achttiende-eeuwse setting is heel toepasselijk in deze ruimte, waar de wat 'bleke' kleuren in de bloemmotieven, de witte stoelen met hun blauw-wit  gestreepte hoezen het vertrek tot een typische afgeleide maakt van het Franse karakter van de Zweedse Rococo. 

zaterdag 10 januari 2015

De bibliotheek, hèt kenniscentrum van de familie

 
Carl Larsson schilderde menigmaal zijn kinderen en zijn vrouw Karin wanneer zij zaten te lezen. In Huize Zonnegloren werd veel gelezen. In het huis is dan ook een prachtige, bijna Engels aandoende, bibliotheek aanwezig. De onvermoeibare en nieuwsgierige Carl Larsson was trots op zijn bibliotheek. In dit vertrek compenseerde hij de jaren van zijn jeugd waarin er nauwelijks geld was om een boek te kopen. Wanneer hij zijn gasten rondleidt door zijn huis dan zegt hij over zijn bibliotheek, overigens maar een vertrek van vier bij viereneenhalve meter: 'Een heiligdom, voel de stille vrede en de grote plechtigheid. Heilige woorden, mooie gedichten, ernstige en diepe gedachten, voordrachten, vrolijke liedjes, verdrietige maar onderhoudende verhalen. Maar ook onderwijsonderzoek en briljante ontdekkingen, in kaart gebrachte kunstwerken, de mooiste allertijden.


Al deze en nog veel meer omvatten de muren van deze hutachtige klein hoek van het huis. Ik zou zeggen, bijna alles dat door de menselijke geest is vervaardigd, het hoogste van het hoogste, kunt u gemakkelijk naar beneden brengen door een van die uitgaven tussen de rijen boeken vandaan te halen.'
 
Ook in de bibliotheek is de geordende hand van Karin en hun beider goede smaak te ontdekken. Het geweven kleed, waarvan zij alleen de randen een patroon meegaf, omdat het geweven patroon op het tafelblad toch nooit zichtbaar zou zijn en o.a. de kraaltjeslamp (hier niet te zien) boven de tafel. Ook in de bibliotheek veel schilderwerk van Carl zoals op de deur het portret van dochter Kersti. Aan de wand enkele ingelijste Zweedse oude handschriften, die Carls belangstelling voor kunst en kalligrafie bevestigen. Kortom, de bibliotheek van Huize Zonnegloren mag worden bestempeld als een echt 'kenniscentrum'.

zondag 16 november 2014

Larssons kinderen als model


Het was vooral Pontus Fürstenberg, Larssons weldoener, die weg was van de kinderportretten. Hij kocht dan ook van alle Larsson kinderen een portret. Pontus Fürstenberg (4 oktober 1827 - 10 april 1902) was een Zweedse kunstverzamelaar en koopman uit een joodse familie. Hij was getrouwd met Göthilda Magnus.

 
Pontus Fürstenberg werd geboren in Östra Hamngatan 26, in Göteborg, Zweden. Zijn familie vestigde zich in Zweden aan het begin van de 19e eeuw. Pontus was het oudste kind en zijn ouders waren groothandelaren Levy Fürstenberg en Rosa Warburg. Levy was ook eigenaar van het textielbedrijf Levy Fürstenberg & Co. Een goed lopend bedrijf dat de economie in het land versterkt.
 

Hij kocht bijvoorbeeld het kinderportret van Ulf en Pontus met helm en sabel, of de kleine Lisbeth met haar rode kousen, een rood jurkje, een gestreept schortje en haar rode pop. Over dit portret schrijf Carl Larsson: 'Lisbeth, ons kleintje, is net een in de zon glinsterende kleine trol. Het licht glans en schittert als vonkjes om haar heen, haar lach parelt en klinkt als een klok. Ze giechelt, en er is geen spoortje van verdriet te bekennen, waar ze ook maar opduikt.' Larsson maakte in het zelfde jaar ook een portret van Suzanne (in de collage in het midden). Ze staat op een krukje met haar mooie jurk aan. Ze kijkt wat verlegen in de richting van haar vader, die haar op dat moment portretteert. Ze plukt een beetje aan haar jurk, want het poseren duurt wel heel erg lang. Larsson gebruikte zijn kinderen ook zo af en toe als model voor zijn wat grotere werk, de schilderijen voor scholen, theater en musea. De kinderen mochten dan de door Karin genaaide historische kleding dragen. De historische kleding bevond zich in een schuurtje bij het huis in Sundborn. Hoewel de kinderen het niet altijd leuk vonden om in die kleding te moeten poseren, was de enorme verkleedkist in het schuurtje een gewilde ruimte om er te spelen. Want welk kind wil dat nu niet, zo'n prachtige prinsessenjurk!

zaterdag 15 november 2014

Sneeuw in de omgeving van Sundborn


Hoewel wij deze winter de sneeuw nog niet hebben gezien, deze keer toch maar wat winterplaatjes uit de omgeving van Sundborn. Hier zien we de kleine Brita met de varchtslee in de weer. Zij bevindt zich op het erf van de boerderij. Op de achtergrond enkele schuren en het washuis die Larsson in de loop der tijd kocht. Een koud winterzonnetjes beschijnt het geheel. De kinderen vermaakten zich uitstekend tijdens de lange Zweedse winters. Deze aquarel uit omstreeks 1900 bevindt zich in het National Museum in Stockholm.


'Lilla Hyttnäs' of wel Huize Zonnegloren, de woning van de familie Larsson in de sneeuw. Rechts het voormalig atelier en links het nieuwe, aanvankelijke vrijstaande atelier dat door een zijvleugel met het woonhuis werd verbonden.


Vanaf het moment dat Carl Larsson de boerderij kocht was de familie zelfvoorzienend, waarbij ook de kinderen een taak hadden bij alle voorkomende werkzaamheden. Ook het slachten van het varken was een van de zaken die veel voorkwamen. De plaatselijke slager nam deze taak op zich.

donderdag 13 november 2014

Een gezellige winteravond


Carl Larsson schilderde in in 1901 dit tafereel tijdens een koude winteravond. Zijn kinderen Brita en Kersti zitten geheel links en kijken hoe papa een schets maakt van wat later een olieverfschilderij zal worden. De olielamp op tafel verspreidt een gezellig licht. Op tafel staan een schaal met appels, peren en druiven. Maar wie goed kijkt, ziet ook een grote kist sigaren, koffiekopjes, een koffiepot en een dienblad. Zijn vrouw Karin pakt zojuist een fles Benedictine om deze op het dienblad te zetten. Voor de beide meisjes is de tafel gedekt. Opvallend is de deur naar de 'bloemenkamer', een serre, die open staat. Verwachten de Larssons visite? Op de tafel in de bloemenkamer branden wat kaarsen. Het schilderij geeft een warme, geborgen sfeer.

Carl Larsson schrijft zelf: 'Het is zo afschuwelijk buitenshuis. De wind giert door de bomen en de sneeuw is geen sneeuw, maar net speldenprikken die in je ooghoeken steken; en terwijl je huilt en steunt, slaat een trol met een zweep op je rug. Heerlijk om dan binnen te kunnen kaarten!'

Wellicht is er een kaartavondje aanstaande. Let ook eens op het prachtige interieur in de tinten rood en groen. Op de deur schilderde Carl een portret van Esbjörn (de jongste zoon) en er boven schilderde hij in sierlijke letters Gods Vrede. De avond zal ongetwijfeld een intieme, warme aangelegenheid zijn geweest. Wij nemen er, nu de avonden wat kouder zijn geworden, een voorbeeld aan. Zo meteen sluit ik de gordijnen, ga koffie zetten en steek de openhaard aan. Het is een beetje 'snoepen' van zijn levenskunst! Wie het schilderij wat beter en groter wil bekijken, moet even op de afbeelding klikken. U ontdekt dan wellicht nog meer mooie details. 

Een Carl Larssonblog voor liefhebbers


Als liefhebber van de Zweedse schilder Carl Larsson heb ik een blog geopend in de veronderstelling dat ik daar een groot aantal lezers mee zal plezieren. Ik heb ontdekt dat de 'fans'zich over de hele wereld bevinden. Om ook deze mensen te bereiken, heb ik er enorm zin in om er iets moois van te maken. Welke liefhebber is er niet op zoek naar zijn prachtige boeken die veelal in antiquariaten zijn te vinden. Zelf vind ik het altijd weer een feestje wanneer ik weer een mooie uitgave op de kop heb getikt. Op bovenstaande collage zijn woonhuis in Sundborn, dat inmiddels als museum in gebruik is. De foto's zijn van mede-blogger Willy (zie hiervoor op http://hejtjorven.blogspot.nl)


De Zweedse schilder Carl Larsson leefde van 1853 tot 1919. Tijdens zijn werkzame leven maakte hij zijn gezin, echtgenote Karin en acht kinderen, tot zijn onderwerp. Carl en Karin Larsson leerde elkaar kennen in de kunstenaarskolonie in Grèz-par-Nemours in Frankrijk. Ook zijn vrouw Karin was kunstenaar. Haar meest creatieve periode op het gebied van textiele werkvormen was tussen 1900 en 1910. De twee echtelieden werkten innig samen, zeker waar het hun bijzondere interieur betrof. Haar individualiteit werd vooral tot uitdrukking gebracht met het tapijt weefgetouw.